Bureau Buitenland

Woensdag komt de Belgische regering voor het eerst sinds de zomer weer bijeen, met één expliciet agendapunt: Gaza. De Minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot (Les Engagés) eist dat er harder moet worden opgetreden tegen Israël en waarschuwt voor een regeringscrisis als dat niet gebeurt. Na het eerdere ontslag van de minister Veldkamp in Nederland raakt ook België verzeild in dezelfde politieke discussie over Gaza. Daarover politicoloog Hendrik Vos. (11:26) Bom geen taboe meer in Japan Niet alleen Europa moet zich voorbereiden op een wereld waarin de VS niet langer een vanzelfsprekende bondgenoot is. Omringd door landen als China, Rusland en Noord-Korea groeien ook in Japan de zorgen over VS als betrouwbare partner op het gebied van defensie. En gaan er zelfs stemmen op over een bom, iets wat voorheen onbespreekbaar leek in het land. Daarover Casper Wits, japanoloog aan de Universiteit Leiden. Presentatie: Sophie Derkzen

Na Los Angeles en Washington DC lijkt Chicago de volgende grote stad te worden waar president Trump de Nationale Garde wil inzetten. Volgens Amerikaanse media ligt het plan al klaar. Officieel gaat het om het terugdringen van de misdaadgolf, maar critici waarschuwen dat dit een nieuwe stap is in Trumps autoritaire koers. We spreken hierover met journalist en Amerika-kenner Laila Frank en de in Chicago geboren Nederlands-Amerikaans comedian Greg Shapiro.  (12:20) Israëlische dienstweigeraars betalen een hoge prijs Terwijl het Israëlische leger zijn aanvallen in Gaza opvoert, groeit het verzet binnen Israël. Jongeren en reservisten weigeren te vechten, met grote gevolgen voor de weigeraars.  Mattan Helman weigerde zeven jaar geleden al. Hij belandde in de gevangenis en ondersteunt nu andere dienstweigeraars, in de hoop een massabeweging op gang te krijgen. Collega Djuna Kramer zocht hem op. Presentatie: Sophie Derkzen

Vijf op de zes gedode Palestijnen in Gaza zijn burgers. Dat melden de Britse krant The Guardian en het nieuwsplatform +972 Magazine, die inzage hebben gehad in een geheime database van het Israëlische leger. Daarmee zou het aantal burgerslachtoffers in het rijtje komen de genocides in Rwanda en Srebrenica. Intussen rapporteert de internationale waakhond voor voedselzekerheid (IPC) dat er sprake is van hongersnood in de Gazastrook. Daarover correspondent Ruth Vandewalle. (09:20) Wie heeft de langste adem in Servië? ‘Doorgaan en niet opgeven.’ Zo luidt de strijdkreet van de studentenbeweging in Servië. Al maanden demonstreren tienduizenden tegen corruptie en eisen het vertrek van hun regering. Maar daar wil de Servische president Vucic voorlopig geen gehoor aan geven. Wat begon als vreedzaam verzet, lijkt nu een nieuwe fase in te gaan: eentje van veel grimmigheid en geweld. En stevent het land af op politieke chaos. Te gast is Serviëkenner Ingrid Gercama. Presentatie: Chris Kijne 

Het is een beproefde strategie voor meer zetels bij verkiezingen: de grenzen van kiesdistricten aanpassen. Maar niet eerder werd het zogenoemde gerrymandering zo schaamteloos ingezet. In reactie op de staat Texas, die met de voorgestelde nieuwe kaart vijf extra zetels zou kunnen veiligstellen voor de Republikeinen, gaan de Democraten nu de tegenaanval aan. Amerikakenner en jurist Kenneth Manusama vraagt zich af of het einde nu zoek is.  (13:20) Hongkong rekent af met laatste creatieve verzet Hongkong komt steeds verder in de greep van Beijing. De lokale autoriteiten willen nu ook het laatste beetje oppositie uitbannen: de zogenoemde ‘soft resistance’. Dat gaat om creatieve, vaak subtiele vormen van verzet tegen China, zonder dat er sprake is van strafbaar gedrag. Bijvoorbeeld onafhankelijke boekenbeurzen die nu worden weggezet als “subversief”. Sinoloog Ardi Bouwers legt uit wat dit betekent voor het laatste beetje vrijheid in de stad. Presentatie: Sophie Derkzen

India kreeg van Trump torenhoge handelstarieven tot vijftig procent opgelegd, een klap die niet zonder gevolgen blijft. Het land zoekt nu meer toenadering tot Rusland en China: begin deze week bracht de Chinese minister van Buitenlandse Zaken een officieel bezoek aan India, en morgen ontmoeten de Russische en Indiase ministers van Buitenlandse Zaken elkaar. Wat staat er op de agenda, en wat zeggen de ontmoetingen over de machtsverhoudingen op het wereldtoneel? NRC-correspondent Lisa Dupuy geeft inzicht vanuit India. Kan Europa aansprakelijk worden gesteld voor genocidaal geweld in Gaza? Premier Netanyahu maakt vanochtend bekend 60.000 extra duizend reservisten op te roepen voor de bezetting van Gaza Stad. Daarmee gaat Israël lijnrecht in tegen het advies van het Internationaal Gerechtshof om de bezetting juist te beëindigen. Europese landen veroordelen de plannen, maar slagen er niet in om de voortdurende militaire operatie te stoppen. Welke aansprakelijkheid valt hen ten deel? Daarover Midden-Oostenexper

Het was ‘het beste gesprek tot nu toe’ geweest met Trump, zei president Zelensky gisteren. Maar wat nu precies de uitkomst is, blijft nog behoorlijk vaag. De VS zouden bereid zijn om veiligheidsgaranties te geven bij een eventueel akkoord, maar wat die precies inhouden is niet duidelijk en moet nu worden uitgewerkt. Het zou niet de eerste keer zijn dat Oekraïne garanties toegezegd krijgt. Europa kijkt afwachtend naar Trump, maar kan het zelf niet meer initiatief nemen? En komt er echt een topontmoeting tussen Zelensky en Poetin? Daarover Oost-Europadeskundige van Clingendael Bob Deen. (13:56) Geld voor Libanon als Hezbollah zich ontwapent Het noodlijdende Libanon kan miljarden aan economische steun krijgen, voorwaarde is wel dat Hezbollah zich ontwapent. Dat is de kern van een Amerikaans voorstel om het land dat volledig aan de grond zit te helpen. Maar wil Hezbollah zich wel ontwapenen? Daarover Midden-Oosten journalist Eline Derakhshan. Presentatie: Sophie Derkzen

Vandaag bezoekt de Oekraïense president Zelensky het Witte Huis, vergezeld door een stevige delegatie Europese leiders, waaronder Macron en Merz. Samen proberen ze Trump ervan te overtuigen de eisen die Poetin in Alaska stelde naast zich neer te leggen. Maar hoe kunnen de Europese leiders Trump bewegen om de veiligheid van Oekraïne in de toekomst te garanderen? Daarover spreken we met Brussel-correspondent voor NRC Rik Rutten en Oekraïne-correspondent Michiel Driebergen.  (14:32) Zwarte leiders VS vrezen push door Trump Republikeinse staten sturen extra troepen naar Washington om Trumps ‘veiligheidsnoodtoestand’ te ondersteunen. Eerder zette hij al de Nationale Garde in om ‘de orde te herstellen’. Amerikaanse steden met overwegend Afro-Amerikaanse inwoners en zwarte burgemeesters vrezen voor hetzelfde lot. Ze denken dat de Amerikaanse president het vooral op hen heeft voorzien. Daarover praten we met Amerika-watcher Carol Rock. Presentatie: Sophie Derkzen

Vanavond treffen de Amerikaanse president Donald Trump en zijn Russische collega Poetin elkaar in Alaska. Officieel draait het om mogelijke stappen richting een staakt-het-vuren in de oorlog in Oekraïne. Maar op de achtergrond tekent zich een strategisch machtsspel tussen twee wereldleiders over een mogelijke nieuwe wereldorde. Aan tafel correspondent Olaf Koens, en filosoof en hoogleraar Haroon Sheikh. Presentatie: Sophie Derkzen

In Griekenland is hulpverlening aan vluchtelingen inmiddels strafbaar gesteld, en vorige week kondigde de Griekse minister van Migratie aan dat afgewezen asielzoekers een enkelband moeten dragen. Freelancejournalist Romy van Baarsen gaat in dit verhardende klimaat op zoek naar de menselijkheid achter het Europese migratiebeleid. Tijdens haar onderzoek naar illegale terugsturen van vluchtelingen en migranten ontmoet ze de Noor Tommy Olsen van Aegean Boat Report, haar persoonlijke held. Ooit stond hij als vrijwilliger op de Griekse stranden; nu is hij de laatste waakhond van de Egeïsche Zee. Presentatie: Chris Kijne.

Vandaag reizen we naar Zuid-Korea, het land dat eind vorig jaar onverwacht wereldnieuws werd toen president Yoon Suk Yeol een staat van beleg uitriep. Zijn machtsgreep mislukte en dat was mede dankzij de burgers die massaal de straat opgingen om te protesteren.  Remco Breuker, hoogleraar en Korea-deskundige aan de Universiteit Leiden, vertelt ons over de muzikant Lang Lee die tijdens de protesten voor een publiek van twee miljoen mensen optrad. Met geestige performances stelt Lee de minder zonnige kant van de Zuid-Koreaanse samenleving aan de kaak: corruptie, seksisme en mensen die niet kunnen rondkomen. Ook de bevoorrechte positie van K-pop neemt ze op de hak, iets wat haar niet door iedereen in dank wordt afgenomen.  In Bureau Buitenland Zomerhelden spreken we met deskundigen over hun held, mensen die tegen de stroom in gaan, die ons inspireren en die bouwen in plaats van afbreken. Presentatie: Chris Kijne.

Journalist Daaf Borren vertelt over Shari, een jonge Liberiaanse activist die hij bewondert om haar moed en vastberadenheid. Ze strijdt tegen seksueel geweld en onrecht, onder meer door wekelijks in het zwart naar haar werk te gaan en protesten te organiseren. Tussen 1989 en 2003 werd Liberia verscheurd door burgeroorlogen, waarin seksueel geweld systematisch als wapen werd ingezet. Jaren later is er nauwelijks gerechtigheid: de meeste daders zijn nooit berecht en op veel plekken gaat het geweld tegen vrouwen onverminderd door. Presentatie: Sophie Derkzen

Van Moskou tot aan de keukentafel in Amsterdam – als journalist zette Derk Sauer zich zijn hele leven in voor persvrijheid. Twee weken na zijn overlijden spreekt zoon Pjotr Sauer openhartig over de man, de vader en over zijn held, de voormalige topmodel Nadezhda Rossinskaya, die recent is veroordeeld tot een gevangenisstraf van 22 jaar. Over trots, inspiratie en de prijs van het vrije woord. Presentatie: Chris Kijne

In het Centraal-Afrikaanse land Tsjaad is journalistiek een risicovol beroep. Intimidatie, arrestaties en verdwijningen zijn aan de orde van de dag. Het land staat op plek 117 van 180 op de persvrijheidsranglijst van Reporters Without Borders. Antropoloog Mirjam de Bruijn doet al jaren onderzoek in de regio en volgt er jongeren die zich via social media en videoactivisme uitspreken tegen het regime. Eén van hen is haar held Zyzou. In Bureau Buitenland Zomerhelden spreken we met deskundigen over hun held of heldin, mensen die tegen de stroom in gaan, die ons inspireren en die bouwen in plaats van afbreken.  Presentatie: Chris Kijne.

Bijna vier jaar na de val van Kaboel en de machtsovername door de Taliban, keren we terug naar Afghanistan met kunsthistoricus Nathalie Paarlberg. Zij woonde er voor de machtswisseling. Nog steeds reist ze jaarlijks door het land op zoek naar sporen van cultureel erfgoed, ondanks de verwoesting. Recent ontmoette ze haar held Rangina Hamidi, ooit de eerste vrouwelijke minister van Onderwijs van het nieuwe Afghanistan. Nu zet Hamidi haar strijd voor vrouwenrechten voort, in een land dat volgens de Verenigde Naties de meest vijandige plek ter wereld is voor vrouwen. Maar hoe voer je verzet als er nauwelijks ruimte voor is?  Presentatie: Sophie Derkzen

In Marokko, een land dat bekend staat om zijn rijke culturele diversiteit, maar tegelijkertijd geteisterd wordt door sociale en economische ongelijkheid, klinkt een steeds luidere stem van protest: die van de rapmuziek. De muzikant ElGrandeToto is uitgegroeid tot een boegbeeld van deze beweging. Met zijn confronterende teksten over drugsgebruik, en ongelijkheid, weet hij miljoenen jongeren in de MENA-regio te raken. NOS-correspondent Samira Jadir vertelt over het belang van zijn muziek en wat er achter de woorden van deze rapper schuilt.  In Bureau Buitenland Zomerhelden spreken we met deskundigen over hun held of heldin, mensen die tegen de stroom in gaan, die ons inspireren en die bouwen in plaats van afbreken. Presentatie: Sophie Derkzen.

In onze zomerserie Zomerhelden richten we onze blik op de Verenigde Staten, waar het maatschappelijke activisme onder grote druk staat nu Donald Trump weer aan de macht is. Pro-Palestijnse studenten worden gearresteerd of zelfs het land uitgezet. En wie protesteert tegen deportaties van ongedocumenteerden, krijgt te maken met zwaar politiegeweld. Toch blijven activisten vechten – vaak in de marge van het systeem. Schrijver, journalist en programmamaker Clarice Gargard vertelt over haar heldin Adrienne Maree Brown. Een denker en doener die zich ondanks alle tegenslagen onvermoeibaar inzet voor sociale rechtvaardigheid en de kracht van collectieve actie. Presentatie: Sophie Derkzen

Vandaag reizen we naar Soedan, waar volgens de VN de grootste humanitaire en ontheemdingscrisis van dit moment plaatsvindt. Miljoenen mensen sloegen op de vlucht maar sommigen bleven, zoals Insherah Mohammed. Sinds het hernieuwde geweld woont ze in Nyala, Darfur waar ze ondanks de bombardementen en plunderingen hulp blijft verlenen. Harmen Sas, voormalig landendirecteur van Soedan voor hulporganisatie ZOA, woonde lange tijd in het land en benoemt haar als zijn held. Vandaag spreekt hij over leven in het oorlogsgebied, en vooral over Mohammeds moed en kracht. Presentatie: Sophie Derkzen

Vandaag reizen we af naar Turkije, waar het in ruim twintig jaar onder Erdogan steeds moeilijker is geworden om je openlijk tegen zijn regime uit te spreken. Protest wordt hard onderdrukt, critici worden gearresteerd en er heerst censuur. Toch durfde de held van journalist en documentairemaker Suzan Yücel zich eerder dit jaar uit te spreken. Acteur Cem Yiğit Üzümoğlu verhief tijdens grote protesten zijn stem in een zeldzaam verzet, maar betaalt daarvoor een hoge prijs. Presentatie: Laura Stek. 

Nursyahbani Katjasungkana is een voorvechtster voor vrouwen- en LHBTI+-rechten in Indonesië die tijdens de dictatuur van Soeharto haar leven wijdde aan gerechtigheid. Ook is ze de partner van Emeritus-hoogleraar antropologie Saskia Wieringa (UvA) die in onze zomerserie aanschuift om te praten over haar jarenlange onderzoek naar genderverhoudingen en lesbische relaties in Indonesië. Hoe heeft hun gezamenlijke strijd de vrouwenbeweging in Indonesië gevormd – en wat staat er nog te winnen? Presentatie: Tim de Wit 

De Nederlands-Palestijnse antropologe Dina Zbeidy groeide op in Israël en werkte voor mensenrechtenorganisaties in Palestina. Ze vertelt over haar held: haar vader Ali, die haar de Palestijnse cultuur meegaf en haar in aanraking bracht met culturele iconen als cartoonist Naji al-Ali en schrijver Ghassan Kanafani. Hun werkt geeft Zbeidy kracht in een voor de Palestijnen ongekend duistere tijd. In Bureau Buitenland Zomerhelden spreken we met deskundigen over hun held of heldin, mensen die tegen de stroom in gaan, die ons inspireren en die bouwen in plaats van afbreken. Presentatie: Tim de Wit.