De Jortcast

Omdat vaste presentator dr Kelder schoenen aan het passen is in Italië, neemt zaterdag een echte doctor de honneurs waar. Prof. dr. Maarten van Rossem geeft leiding aan de gesprekken.  Hollands welvaren aan het wegvaren?  Nederland was ooit het land van onder meer de grote gasbel, het gefortuneerde Unilever en het puissant rijke Shell. Nu hebben we bijvoorbeeld het florerende Veldhoven. Wordt ASML de levensader van Nederland, zorgen allerhande geopolitieke ontwikkelingen ervoor dat ons rijke landje alle zeilen economisch moet bijzetten en wat is de rol van Nederland op het internationale speelveld? Hoogleraar internationale economie, prof. dr. Steven Brakman (RUG) vertelt hoe de Nederlandse economie zich na de oorlog ontwikkeld heeft en richt zijn oog ook op de toekomst.  De gans is het nieuwe stikstof voor de boer Stikstof, D66, Frans Timmermans, Christianne van der Wal. De boeren zijn de laatste jaren geconfronteerd met ontwikkelingen die hen niet zinden. Tot overmaat van ramp brengt onze jonge docto

Een academisch kwartiertje met voedingsdeskundige prof. dr. Jaap Seidell en historicus prof. dr. Ulbe Bosma over hoe de voedingsindustrie bepaalt wat we kopen.

We gebruiken het elke dag en eten er 40 kg van per jaar: suiker. Maar waarom willen we alles tegenwoordig zo zoet? Hoe is dat gegroeid en hoe krachtig is die suikerlobby? Prof. dr. Ulbe Bosma van het IISG heeft er een boek over geschreven getiteld 'The World of Sugar: How the Sweet Stuff Transformed Our Politics, Health, and Environment over 2,000 Years'. 

We worden allemaal dikker, ondanks ons toegenomen bezoek aan de sportschool en onze gezond-eterij. Prof. dr. Jaap Seidell (VU Amsterdam) is dé voedingsdeskundige van Nederland en legt uit waarom de wereldbevolking in omvang toeneemt.  Aanleiding voor dit gesprek was de column van Jort in het FD en de reacties daarop, want hoe groot is de rol van genen en omgeving op ongezonde gewichtstoename? (hier gratis te lezen) https://fd.nl/opinie/1474673/de-spekpandemie-kost-vet-veel-geld

In deze uitzending voor een van de grootste problemen van deze tijd (een waar je niks over mag zeggen want kwetsend): vet. De wereld is te dik, we bewegen te weinig, we vreten te veel en vooral te ongezond. In een ijdele poging het tij te keren nodigt dr Kelder een hoogleraar Voeding en Gezondheid uit, geflankeerd door een suikerprofessor die weet hoe het zoete goedje politiek, omgeving en gezondheid drastisch veranderde over een tijdsspanne van tweeduizend jaar.

Een aanzienlijk deel van ons leven zijn we aan het werk, en dat maakt werkgeluk een niet te onderschatten factor voor onze totale geluksgevoel. Wat maakt ons gelukkig op werk, en hoe is dat aan het veranderen? Een academisch kwartiertje napraten met prof. dr. Meike Bartels en prof. dr. Mark Levels.

Het is niet eenieder gegeven gelukkig te worden: je moet je genen een beetje mee hebben. Maar ook omgevingsfactoren spelen een rol. En ja, een opgewekt en symmetrisch gezicht helpt ook. In gesprek met prof. dr. Meike Bartels over hoe je ondanks alles wat al voor je bepaald is, toch nog een beetje gelukkig kan wordt. Want wees eerlijk, dat is toch het hoogste doel in het menselijk leven?

Banenveranderend, -vernietigen én -creëren. De invloed van robotisering op onze banen is groot, en de overheid doet te weinig aan voorbereiding daarop. In gesprek met prof. dr. Mark Levels licht toe.

Nu echt het einde van het werkende leven dankzij nieuwe robots? Tips om gelukkig te worden en te blijven. En de een zijn dood is de historicus zijn brood.  Tot slot bellen we met een Tweede Kamerlid over Turkmenistan.  Stop met werken! Nu Chat GPT op bijna elke thuis pc is geïnstalleerd, gaan we dan nu echt stoppen met het zware denkwerk? En wanneer wordt de fysieke arbeid overbodig? Naast Elon Musk en Bill Gates waarschuwt ook onze prof. dr. Mark Levels van de Universiteit Maastricht voor de grote gevolgen van robotisering. Help, professor, nooit meer werken, is dat leuk? En hoe moeten we onze maatschappij inrichten?  Geluk zit in hele kleine dingen We leven in een maatschappij waar geluk voor iedereen bereikbaar lijkt te zijn. Doe de juiste mindfulness cursus of laat de juiste operatie uitvoeren en je kunt baden in endorfine. Maar werkt het wel zo? Is dat gelukzalige moment of liever nog, langere periode haalbaar voor iedereen? Heb je soms gewoon genetisch domme pech dat vrolijkheid en tevredenheid n

Dr Kelder gaat verder waar hij gebleven was met de premier. Aan bod: de dwarsigheid van Bolkestein, het stoïcisme van Thatcher en president Lyndon B. Johnson, over wie de meningen verdeeld waren, en meer. Videomateriaal: Helmut Schmidt versus Helmut Kohl, 1980 (https://youtu.be/IXfdciNyLmE?t=1251) Angela Merkel over excuses voor omgang met Poetin, 2023 (https://www.ardmediathek.de/video/ttt-titel-thesen-temperamente/altkanzlerin-angela-merkel-zu-besuch-auf-der-leipziger-buchmesse/das-erste/Y3JpZDovL21kci5kZS9iZWl0cmFnL2Ntcy8xZWYzMGMxNS1iYzZjLTQ3ZWUtYTMxNy1hZGRiYjc3OWVkZWU) Margareth Thatcher over de Brighton Bombing, 1984 (https://www.youtube.com/watch?v=Pw1qKy97VT0&t=2s) Frits Bolkestein in gesprek met Paul Rosenmöller, 2004 (https://youtu.be/Frbk0fPPkSI?t=1290) Jessica Ardern kondigt haar vertrek aan, 2023 (https://www.youtube.com/watch?v=TBrmC7-tSVQ) LBJ, documentaire over Lyndon B. Johnson (https://www.youtube.com/watch?v=Cm2UW624YWY)

Alles is politiek, maar is politiek ook alles? Deze Jortcast gaat minder over alledaagse Haagse malheur, haperende coalitieakkoorden en ontevreden landgenoten, alswel over het ambacht van politicus. Word je daarvoor geboren, of valt 't te leren? Drs. M. Rutte, over het premier worden, zijn, en het vooralsnog dertien jaar lang blijven. Videomateriaal: Speech van Winston Churchill in Den Haag, 1948 (https://www.facebook.com/beeldengeluid/videos/toespraak-van-churchill-op-het-congres-van-den-haag-1948/10153502898386688/) Ruud Lubbers in debat met Wim Kok, 1989 (https://www.youtube.com/watch?v=12lYZ7DYSws&t=461s)  

Boven de partijen, vastberaden, onverstoorbaar, simpel ingetogen en principieel principeloos. Dat zijn de kenmerken van een polderpremier met zitvlees. Maar is er ook zoiets als een houdbaarheidsdatum? Met prof. dr. Wim Voermans, hoogleraar Staats- en bestuursrecht, preludeert dr Kelder op het gesprek dat hij zal hebben met drs. M. Rutte. Ze bespreken voorgangers als Balkenende en Colijn, de constitutie en dissen Kamer-anekdotes op. Het boek van prof. dr. Wim Voermans: 'Onze constitutie: de geschreven en ongeschreven regels van het Nederlandse staatsbestel' (https://www.universiteitleiden.nl/nieuws/2023/03/wim-voermans-brengt-nieuw-boek-uit-onze-constitutie-de-geschreven-en-ongeschreven-regels-van-het-nederlandse-staatsbestel)

Wanneer zal de lijn van ons positieve humeur weer stijgen ? Komt er een einde aan de discussie over polarisatie en verdeeldheid van stad en platteland? Dr Kelder vraagt het de professoren Marcel Canoy en Will Tiemeijer in dit academisch kwartiertje. De 15 minuten die we niet willen verkwanselen aan te laat komen of de tas uitpakken van de studieboeken in de collegezaal, maar aan oplossingen. 

Bier zuipen, zwaaien naar Zijne Majesteit en Zelensky weren van ónze Dodenherdenking, is dat het enige wat we nog samen kunnen in ons verdeelde land? Ofwel: wie zijn wij, wat bindt ons, en hebben wij in ons land nog een gemeenschappelijke toekomst? Een gesprek met prof. dr. Will Tiemeijer over zijn essay 'Project Nederland' en binding met de natie. Project Nederland: link (https://www.wrr.nl/publicaties/verkenningen/2021/02/04/project-nederland-van-feitelijke-naar-gewenste-nationale-identiteit)

In het begin werkte het goed, maar vele jaren, toeslagen, regels, fraudemaatregelen en aanpassingen later is de bedrading van onze welvaartsstaat zó complex geworden dat het voor veel kwetsbaren moeilijk is om hulp te krijgen. Een basisinkomen zorgt dat we bevrijd worden van het ingewikkelde toeslagensysteem, denkt prof. dr. Marcel Canoy.

Basisinkomen Toeslagen aanvragen, toeslagen terugbetalen, toeslagen toch rechtmatig verkregen blijven te hebben, toeslagen en compensatie aanvragen. Wie snapt het nog? Schaf alles af en voer een basisinkomen in. Het kan - zeggen ze. In gesprek met prof. dr. Marcel Canoy over een gulle overheid. Een duwtje in de goede richting De mens wordt een rationeel wezen geacht, maar in de praktijk blijken we niet altijd slimme keuzes te maken. In zijn proefschrift legt dr. Tom Bouwman uit hoe nudging kan bijdragen aan het beschermen van consumenten bijvoorbeeld bij het doen van aankopen, zonder afbreuk te doen aan hun autonomie. Je moet het allemaal immers helemaal zelf weten. Échte Nederlanders Koningsdag zit erop en mocht dat als jaarlijkse dosis Nederlandsheid niet afdoende zijn, kunt u zich vast verheugen op Dodenherdenking en Bevrijdingsdag. Broodnodig voor ons verdeelde land! Tenzij u juist walgt van alles wat nationale identiteit ademt, dat vulgaire construct dat slechts uitsluiting en discriminatie bew

Vrienden en vijandschappen voor het leven ontstaan vaak op de middelbare school, en dat is het snijvlak van vriendschapsexpert prof. Dr. Beate Völker en dr. Marieke Smulders, die promoveerde op elitevorming op de katholieke jongensinternaten in Nijmegen, waar een politiek kopstukken als Hans van Mierlo zijn jeugd doorbracht.

Liefde is uit, vriendschap is in. Althans, als we de culturele scene moeten geloven: er valt opvallend veel te lezen en zien over vrienden. Dr Kelder legt het voor aan Beate Völker en vraagt meteen op wat voor vrienden we vallen, en wat vriendschap in deze tijden betekent.

Het in november gelanceerde ChatGPT van het bedrijf OpenAI maakte de snelste gebruikersgroei ooit door. De AI-tool is ongekend populair, maar er is ook reden tot zorg. Zo deed een bot zich op social mediaplatform Snapchat zich voor als mens. Er is in algemene zin een gebrek aan transparantie, en dat is een probleem, legt prof. dr. José van Dijck uit.

Chatten met Chat GPT, slim of best dom?  Alle kinderen en pubers hebben de hele week gechat met de nieuwe bot van Snapchat, een app die door meer dan 4 miljoen Nederlanders wordt gebruikt. De bot deed geloven dat het een echt persoon was en gaf menselijke antwoorden, inclusief geflirt. Voor de iets oudere generatie, de studenten, is Chat GPT al helemaal ingeburgerd om de scripties en werkstukken te schrijven. Wat doet met ons brein en hoe betrouwbaar is al deze makkelijk leesbare informatie die we in een seconde krijgen voorgeschoteld? We vragen het prof. dr. José van Dijck, de deskundige in Nederland op het gebied van technologie, onderwijs en media, verbonden aan de UU. Echte vrienden.. Vriendschap wordt in een tijd met een groeiend aantal singles steeds belangrijker. Het is ook makkelijker om iemand te ontmoeten, we zijn én met meer mensen én je kunt makkelijk een online match vinden. Maar toch voelen we ons eenzamer dan een paar jaar geleden. Wat heb je aan vrienden en wanneer zijn ze echt? Is daar