De Jortcast

Dr Kelder heeft een aantal slapeloze nachten gehad, op gehoorafstand werd er flink op los gedemonstreerd. Hij vraagt zich af: wat drijft deze studenten? En waarom zijn sommigen zo radicaal en willen ze de universiteit slopen? Hoe kan het dat zij in zo grote getalen zijn gemobiliseerd? In een zoektocht naar een antwoord, schuiven aan empirisch filosoof dr. Jelle van Baardewijk en onderzoeksjournalist dr. Dieuwertje Kuijpers. Doctorsassistent Milou Brand sluit af, even actueel als altijd, met het gedicht 'Mijn moeder is mijn naam vergeten' van Neeltje Maria Min in een poging een ode te brengen aan de placenta.

Benjamin Netanyahu, de langszittende premier van Israël is de motor achter het ogenschijnlijk onvermoeibare offensief op Gaza na de Hamas-aanval van 7 oktober. Zelfs een arrestiebevel van ICC lijkt hem niet tegen te houden.  Wie is (Bibi) Netanyahu, wat drijft hem en wie zijn zijn vrienden? En waarom blijven de Israeli's deze politicus al decennia massaal steunen, ondanks de corrutieschandalen? Te gast is prof. dr. Bart Wallet, hoogleraar Joodse Studies: Vroegmoderne en moderne joodse geschiedenis.  Hij legt Netanyahu's pad naar de macht uit en verklaart de Israëlische politiek. 

Met geleerde gasten bespreekt dr Kelder het 26,5 pagina tellende hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB. Econoom prof. dr. Bas Jacobs verheugt zich niet op het aanstaand kabinet: hij maakt zich zorgen over de economische plannen en mist consistentie. Cultuurfilosoof dr. Jelle van Baardewijk ziet potentie en ontwaart meer ruimte voor het debat. En defensie-specialist dr. Dieuwertje Kuijpers, verantwoordelijk voor de titel van deze aflevering, denkt in mogelijkheden.

Onderdeel van de eisen van pro-Palestinademonstranten is het publiceren en opzeggen van samenwerkingsverbanden met Israël. Veel universiteiten veren teveel mee met die eisen, zegt filosoof dr. Jelle van Baardewijk. Ook te gast: defensie-expert dr. Dieuwertje Kuijpers en econoom prof. dr. Bas Jacobs.

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co, waar te gast zijn de econoom prof. dr. Bas Jacobs (VU) over de plannen van het mogelijke nieuwe kabinet. Naast hem zit onderzoeksjournalist dr. Dieuwertje Kuijpers (o.a. Follow the Money en Vrij Nederland) die de Haagse wandelgangen, lobby en vooral defensie in de gaten houdt. En cultuurfilosoof dr. Jelle van Baardewijk (VU & Hogeschool Rotterdam) kijkt kritisch naar onze universiteiten in de tijden van onrust. 

Nu de eindexamenscholieren gebogen ploeteren achter hun eenzame tafeltjes, vragen wij ons af: heeft TikTok onze spanningsboog werkelijk teruggebracht naar acht seconden? Hoogleraar cognitieve psychologie prof. dr. Stefan van der Stigchel ontkracht concentratiemythes. We kunnen ons nog nét zo goed concentreren als 30 jaar geleden. Maar alle tips zijn natuurlijk welkom.

We krijgen nauwelijks informatie over de formatie, en dus fantaseren we er vrolijk op los. Marloes Lemsom gaat in gesprek met dr. Bert Bakker over hoe politici communiceren over de formatie, wat we daarvan zien op sociale media en welke (soms verkeerde) conclusies we daaruit trekken.

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co met deze week Marloes Lemsom, politiek verslaggever van EenVandaag aan het roer. Jort Kelder is er volgende week weer.  In deze uitzending bellen we met Kamerlid Joost Sneller (D66) en besteden we nog meer aandacht aan Den Haag en wel de communicatie rondom de formatie met dr. Bert Bakker. Welk nut hebben al die tweets van Wilders en formatiecollega's? De jonge dr. Valérie van Hezik-Wester heeft de kosten/baten analyse onderzocht van de hulphond bij epilepsiepatiënten en tot slot legt prof. dr. Stefan van der Stigchel ons uit hoe we ons beter kunnen concentreren. 

Met Nationale Dodenherdenking in het kielzog stelt Jort Kelder zichzelf de vraag: ‘Wat doet de werking van de tijd met onze herinneringen aan de oorlog?’ In een zoektocht naar een antwoord, schuift prof. dr. Frank van Vree aan, Cleveringahoogleraar en voormalig directeur van het NIOD en emeritus hoogleraar Geschiedenis van ‘oorlog, conflict en herinnering’. Zijn recente boek ‘Nederland en de herinnering aan de Jodenvervolging’ is actueler dan ooit. Aan de overzijde dr. Marko Jelicic, hoogleraar Neuropsychologie en Recht en verbonden aan de Universiteit Maastricht. Terwijl Van Vree het pand verlaat neemt Jelicic uitgebreid de tijd om zich te buigen over kijkersvragen aangaande onze bovenkamer. Doctorsassistente Milou Brand roept de hulp in van Gerrit Komrij, in een poging om ‘s werelds brandhaarden te blussen. 

Het menselijk brein is feilbaar, en zo ook het geheugen. Sommige mensen hebben aan bepaalde momenten ‘geen actieve herinnering’. Waarom slaan je hersenen die ene gebeurtenis wel op en de andere komt pas weer bovendrijven als je naar een bepaalde foto kijkt. En waarom herinnert iedereen zich bij een klassenreünie de examenstunt weer totaal anders? Te gast is dr. Marko Jelicic die onderzoek doet naar herinneringen en pseudo-herinneringen en hoe je die kennis bijvoorbeeld kunt gebruiken in de politiek of in de rechtszaal. 

De eerste Nationale Dodenherdenking was op 31 augustus 1945, op de verjaardag van koningin Wilhelmina, in het Olympisch Stadion. Hoe is de herdenking sindsdien veranderd? Volgens prof. dr. Frank van Vree, emeritus hoogleraar Geschiedenis van Oorlog, Conflict en Herinnering en voormalig directeur van het NIOD, is de Dodenherdenking altijd een onderwerp van discussie geweest. Wat is de invloed van actuele conflicten op de Nederlandse herinneringscultuur? 

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co waar we bellen met Reinier van Lanschot (VOLT). Te gast is prof. dr. Frank van Vree over hoe de Nationale Dodenherdenking is veranderd, terwijl de geschiedenis hetzelfde bleef. Onze jonge dr. Arjan Nuijten heeft onderzoek gedaan naar het Nederlandse drugsbeleid. En uit Maastricht is dr. Marko Jelicic over hoe een herinnering ontstaat en waarom die vervaagt.  

Mensen zijn vaak bang voor zwarte gaten. Maar dat is niet nodig, zegt sterrenkundige dr. Lieke van Son. We zijn er namelijk niet naar op weg, we zijn er gewoon langzaam omheen aan het draaien. Van Son deed aan tal van instellingen onderzoek naar ons universum, waaronder aan de Universiteit van Leiden en momenteel aan Harvard, bij het het Centre of Astrophysics. Ook aan tafel zit rechtsfilosoof Andreas Kinneging. Dit gesprek is opgenomen in februari 2024. Oh ja, en zware sterren zijn het coolst - aldus dr. Van Son.

Demonstreren op Dodenherdenking: een heel slecht idee, zegt prof. dr. Sjoerd Beugelsdijk, 'professor of International Business and Economics' in South Carolina. Op Koningsdag spreekt dr Kelder hem over (het belang van) tradities en polarisatie.

Ze heeft bijna een miljard op de bank staan dankzij de boeken en films over haar tovenaarsleerling Harry Potter. Zijn zielenroerselen hebben een gehele generatie beïnvloedt en nu wordt ze juist door deze jongeren die fan zijn van haar personage, uitgespuugd.  Waarom is Rowling zo volhardend in haar tweets over transgenders? Te gast is theatermaker, schrijver en podcastmaker Michiel Lieuwma (van de podcast Boze Geesten|Open Geesten) die uitlegt waarom juist dit online gevecht tekenend is voor het culturele debat in onze huidige maatschappij.  Ook zijn er bijdragen te horen van Prof. dr. Vanessa Joosen, hoogleraar Engelse letterkunde en jeugdliteratuur aan de Universiteit Antwerpen De podcast van Michiel Lieuwma [Boze Geesten| Open Geesten] is hier (https://open.spotify.com/show/5FzTg2M60kScce5uHmaL3E) te luisteren.    

Iedereen is rationeel gesproken tegen het Koningshuis. Maar gevoelsmatig is er wat voor te zeggen. 'Stick to the lie', zegt historica en koningshuisdeskundige dr. Daniela Hooghiemstra. Ze geeft haar visie op het Koningshuis, republiekeinen en werpt een blik op de nieuwe generatie: de jonge, ambitieuze, Spaanse Leonor, en onze Amalia. 

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co met dr. Daniela Hooghiemstra over de populariteit van ons koningshuis. En we bellen met econoom prof. dr. Sjoerd Beugelsdijk over hoe we polarisatie tegen kunnen gaan. 

Het vorige kabinet viel erover en het werpt eveneens een deken over de huidige formatiegesprekken: migratie. Hoeveel kost het? En hoe gelukkig worden we ervan? In de zoektocht naar een antwoord op deze vragen schuift aan dr. Jan van de Beek, wiskundige en migratie-econoom. Zijn onderzoek 'Grenzeloze verzorgingsstaat', werd hem door mede-wetenschappers niet erg in dank afgenomen. Aan weerszijde van de tafel: dr. Michael Vlerick, wetenschapsfilosoof verbonden aan de Universiteit van Tilburg en schrijver van het boek 'Waarom we niet gelukkiger zijn'. Doctorsassistente Milou Brand neemt poolshoogte van de migratieperikelen in het dierenrijk aan de hand van het gedicht 'Vondelpark 1987' van Judith Herzberg. Deze aflevering is ook te bekijken op YouTube, op het kanaal van NPO Radio 1: https://www.youtube.com/watch?v=t8wufIKS1FQ&t=4s (https://www.youtube.com/watch?v=t8wufIKS1FQ&t=4s)

Hoewel negatieve gedachten behoorlijk snel verdwenen kunnen zijn, blijven we er ondanks onszelf toch vaak in hangen. Het algehele welvaartsniveau is gestegen en toch voelt vrijwel geen Nederlander zich gelukkiger dan zijn voorouders. In zijn boek Waarom we niet gelukkiger zijn kraakt dr. Michael Vlerick de gelukscode, aan dr Kelder geeft hij de nodige tips.

Bij migratie lopen feiten en fictie door elkaar heen: zelfs wetenschappers hanteren verschillende cijfers en is er verschil van zienswijze. Maar het is wel een belangrijk onderwerp in de formatie. Het onderzoek van dr. Jan van de Beek naar de economische effecten van migratie is controversieel, maar toch schoof ook hij op uitnodiging van Wilders en Omtzigt in Den Haag aan. Kan je wel een prijskaartje hangen aan migratie? En als van de Beek het migratiebeleid zou mogen maken, hoe zou dat er dan uit komen te zien? Rapport 'Grenzeloze Verzorgingsstaat': https://upload.gscdn.nl/uploads/09cf2e23d8_Grenzeloze_Verzorgingsstaat.pdf