Be Ebarat-e- Digar

میرویس عزیزی یک تاجر موفق افغان، مالک دو شبکه بانکی گسترده در افغانستان و صاحب یکی از شرکت های مهم و موفق ساخت و ساز در دوبی هم هست: «در همین جاده شیخ زاید، ما بزرگترین تاوری را جور می کنیم که آن تاور، دومین تاور (بلند) دنیا خواهد بود». میرویس عزیزی در یک گفت و گوی ویژه با جمال‌الدین موسوی از شیوه ثروتمند‌شدن خود که به گفته او، تنها با یک سرمایه پانصد دلاری شروع شد و همچنین از مشکلات بانکداری در افغانستان قبل و بعد از سقوط دولت قبلی و کارهای عام المنفعه برای افغانها می‌گوید.

زلمی خلیل زاد، دیپلمات امریکایی افغان تبار، بالغ بر دو دهه است که نامش با تحولات افغانستان و تصمیمات امریکا در باره این کشور گره خورده. او در چندین دوره مذاکرات صلح بین آمریکا و طالبان حاضر بود و برخی از افغانها او را مسئول شکست جمهوری و بازگشت طالبان می دانند. او در گفت وگویی در دومین سالگرد بازگشت طالبان به قدرت، به داوود قاری زاده می‌گوید، افغانها باید خودشان به راه حل گفت وگو برای حل مشکلات این کشور پیدا کنند، باید به کشورشان باز گردند و طالبان را به عنوان یک واقعیت بپذیرند. او می‌گوید، نگاه به کشورهای خارجی چه همسایگان و چه امریکا برای حل این مشکلات اشتباه است. او که به شدت به خاطر این نوع اظهار نظرمورد انتقاد قرار گرفته می‌گوید، برای او صلح و ثبات در افغانستان و حفظ جان افغانستانی‌ها اهمیت دارد، گرچه که می‌پذیرد که همواره به لحاظ استراتژیک منافع آمریکا را در نظر گرفته است. گفت و گوی ویژه با زلمی خلیل زاد در دومین سالگرد سقوط جمهوری در افغانستان.

حبیبه سرابی، عضو گروه مذاکره‌کننده با طالبان که در ماه‌های آخر حکومت جمهوری از طرف دولت چشم در چشم طالبان با آنها مذاکره می‌کرد، از جمله زنان افغان است که در دوره بیست ساله جمهوریت توانستند به مقام‌های بالایی برسند. او که اولین والی زن افغانستان است و در دوره‌ای هم وزیر امور زنان بود، در یک گفت و گوی ویژه با داود قاری زاده می‌گوید، اگرچه لیست محدودیت‌های وضع شده از طرف طالبلن علیه زنان افغانستان بسیار بلند است، اما احتمال تغییر در آنها ناممکن نیست: «هر چیز ممکن است. من در دوره مجاهدین بودم که چه وحشتی در در داخل افغانستان وجود داشت ولی حالا بچه‌های همان مجاهدین، فرزندانشان در اروپا زندگی می‌کنند، در بهترین دانشگاه‌ها درس خواندند». خانم سرابی عدم آمادگی و بی‌برنامه‌گی دولت برای مذاکره با طالبان را یکی از دلایل شکست آن می داند: «مذاکره بده بستان است. یک چیزی باید داده شود، یک چیزی گرفته شود. سر اینکه ما به طالبان چی باید بدیم، توافقی صورت نگرفته بود». گفت و گو با حبیبه سرابی این هفته در بی بی سی.

لرد دیوید اوون که در زمان وقوع انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ وزیر خارجه بریتانیا بود، از معدود سیاستمداران این کشور است که تاکید دارد بریتانیا باید بطور رسمی مسئولیت خود در مورد کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، علیه دولت دکتر محمد مصدق را بپذیرد: «ما در کودتا دست داشتیم تا همراه آمریکایی‌ها از دست مصدق خلاص بشیم و این یک اشتباه بزرگ بود. ما با صنعت نفت ایران طوری برخورد می‌کردیم که انگار مال ماست». لرد اوون همچنین با تاکید بر اهمیت جنبش زنان ایران در سال گذشته باور دارد که « اگر آیت‌الله‌ها فکر می‌کنند می‌توانند این جنبش را نادیده بگیرند، اشتباه بزرگی می‌کنند». لرد دیوید اوون در یک گفت و گوی ویژه با کیوان حسینی در بی بی سی فارسی

دو سال بعد از سقوط نظام جمهوریت در افغانستان، نصيراحمد فایق، نماینده آن نظام درسازمان ملل همچنان بر صندلی افغانستان در آن سازمان تکیه زده. او که با وجود تلاش‌های طالبان برای کسب آن کرسی، توانسته آن را تا امروز حفظ کند، در گفت و گو با داود قاری‌زاده می‌گوید: «اگر نظام دیگر وجود ندارد، ولی امروز مردم افغانستان وجود دارند. صداهایی در داخل افغانستان وجود دارند که خفه شده‌اند، من صدای آن مردم هستم». این کارمند حکومت پیشین افغانستان که نگران قطع کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل است، بر لزوم تداوم آن کمک‌ها تاکید می‌کند: «۲۸ میلیون نفوس افغانستان محتاج کمک‌های بشردوستانه هستند. ما نباید مردم خود را قربانی مسائل سیاسی کنیم، با وجودی که می‌دانیم از این کمک‌ها سوءاستفاده می‌شود». آیا او می‌تواند جز این‌ها کاری برای افغانستان انجام دهد؟ این سوال و سوالات بیشتر در گفت و گوی ویژه داود قاری‌زاده با نصيراحمد فایق در بی بی سی فارسی.

گلریز قهرمان، نماینده پارلمان نیوزیلند از حزب سبزها که گفت و گوی تند او با سفیر جدید ایران در نیوزیلند در مورد کشته‌شدن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد خبرساز شده بود، از جمله سیاستمداران ایرانی‌تباری است که بعد از شروع جنبش زن، زندگی، آزادی کوشیده، همه امکانات خود را برای کمک به ایرانیان داخل کشور به کار اندازد: «کار من خصوصا بعنوان یک زن ایرانی خارج از ایران که از شانس داشتن آزادی برخوردار هست، این است که صدای اعتراضات داخل ایران و قربانیان را بلند کنم و به جهان برسانم». این دانش‌اموخته حقوق از دانشگاه آکسفورد و وکیل حقوق بشری که خود از۹سالگی در خارج از ایران زندگی کرده، می‌گوید در صدد ‌یافتن امکانات جدید برای زنان در خطر ایرانی و افغان است: « من با وزیر خارجه نیوزیلند ایجاد یک نوع ویزای ویژه برای زنان در خطر را مطرح کردم که شامل افغانستان هم می‌شود، چنین ویزایی برای اوکراینی ها وجود‌ دارد». گلریز قهرمان چه راههایی برای بهبود وضع حقوق بشری ایران پیشنهاد می‌کند؟ این هفته گفت و گوی فرناز قاضی‌زاده با گلریز قهرمان.

شعار «زن، زندگی، آزادی» که سال گذشته به شعار معترضان سراسر ایران تبدیل شد، شعار حزب حیات آزاد کردستان، پژاک در بیست سال گذشته بوده که به باور زیلان وژین، رهبر مشترک این حزب، نه تنها زنان، که همه اقوام ایرانی را هم گرد خود جمع کرد، چون جامعه ایران امروز بسیار تغییر کرده است:‌ «دیگر شرایط مثل ده سال، بیست سال، چهل سال پیش نیست، چون زنان به خودآگاهی رسیده‌اند، به اینکه زن متعلق به خود است نه به فرد دیگری». زیلان وژین که تنها زن ایرانی است که یک حزب سیاسی را رهبری می‌کند، می‌گوید او و زنان کردستان تا رسیدن به این نقطه مسیر دشواری را پیمودە‌اند: «ما زنان کرد آلترناتیوهای زیادی را برای زنان بوجود آوردیم. در مقابل رهبری تکنفره، ما رهبری مشترک را ارائه کردیم». زیلان وژین در گفت و گو با ژیار گل این هفته در بی بی سی.

این برنامه برای اولین بار در تاریخ چهارم مهر ۱۴۰۲ پخش شده است. در این گفت وگو مسئله انقلاب‌ها و بویژه "انقلاب" در شرایط و وضعیت فعلی ایران، مورد بررسی قرار می گیرد و به همین دلیل آن را در این روزها بازپخش می کنیم. جرج لاوسُن، یکی از برجسته ترین اندیشمندان حوزه تئوری انقلابها و رابطه آن با معادلات بین المللی است. او چندین کتاب در این زمینه منتشر کرده که تازه ترین آنها در "باب انقلاب، سیاست سرکشی در دنیای مدرن" است که به همراه پنج نظریه پرداز مهم دیگر این حوزه نوشته‌اند. او آنچه طی سال گذشته در ایران اتفاق افتاد را یک جنبش انقلابی می داند و می‌گوید، ممکن است این روند سالها به طول بیانجامد چرا که حکومت ایران، مسلح است و آماده که به معترضان شلیک کند. به عقیده او تغییر شرایط بین المللی می‌تواند تاثیر عمیق بر وضع ایران بگذارد همانطور که چرخش ایران به سمت روسیه و چین بی اثر نبوده: «من معتقدم که شرایط ساختاری بین‌المللی در درازمدت، به نفع انقلابیون در ایران نیست و هر قدر رژیم ایران با بحران روبه‌رو باشد که به نظر من با بحران روبه‌روست، اما عوامل بین‌المللی بیشتر به نفع ادامه عمر رژیم هست». جرج لاوسُن در یک گفت و گوی

سلمان رشدی، نویسنده برجسته بریتانیایی که بویژه با کتاب آیات شیطانی و فتوای آیت‌الله خمینی برای قتل او در ایران شناخته شده، سال پیش در یک مراسم کتاب‌خوانی در آمریکا مورد حمله قرار گرفت و با آسیب‌های جدی بدنی از مرگ گریخت. سلمان رشدی در چند دهه گذشته برای دو گروه همواره نماد خیر و شر بوده: افرادی که برایشان آزادی بیان از درجه اول اهمیت برخوردار است و مسلمانانی که باور دارند همه باید به دین آنها احترام بگذارند. سلمان رشدی در گفت و گوی خود با راضیه اقبال، می‌گوید :‌ «تقریباً هیچکدام از کسانی که به کتابم حمله کردند آن را نخوانده بودند». او با تاکید بر اینکه رفتار مردم بعد از خواندن کتابهایش تغییر کرده می‌گوید آخرین رمانش شهر پیروزی، کتابی است در مورد یک کتاب :‌ « این کتاب درباره عشق به کتاب است و اینکه کتابها به ما می فهمانند، نویسنده‌ها قدرت چندانی ندارند. ما نه ارتش داریم، نه میلیاردها پول داریم و نه داغ و درفش». راضیه اقبال در این گفت و گوی ویژه تصویری از مردی می‌دهد که همواره چهره‌ای مناقشه‌برانگیز بوده و زندگی نامعمولی داشته اما می‌گوید آزادی بیان ارزشش را دارد.

شاهین اسپهبدی در سال‌‌های منتهی به انقلاب بهمن ۵۷ در فرانسه مشغول تکمیل تحصیلات خود در مقطع دکترای معماری بود. او همانجا با فرماندهان ارتش شاهنشاهی ایران آشنا شد و در سال ۱۹۸۱ در کنار ارتشبد بهرام آریانا، یکی از موسسان سازمان شبه‌نظامی آزادگان و سخنگوی آن شد. این گروه در تابستان ۱۹۸۱ موفق به ربودن یک ناوچه نیروی دریایی ایران در آبهای اسپانیا شد. رویدادی که در آن زمان به صدر اخبار جهان راه پیدا کرد و نام گروه شبه‌نظامی آزادگان را سر زبان‌ها انداخت: «سال ۱۹۸۱ بود. هیچ خبری در هیچ کجای دنیا نبود و تنها خبر همه جهان شده بود این» (ربودن ناوچه تبرزین). امیر پیام به همین بهانه به لس‌آنجلس رفته تا پس از چهل سال با شاهین اسپهبدی درباره جزییات آن ماجرا و فعالیت‌های معماری او در آن شهر گفت و گو کند.

سرلشكر عباس ابراهيم که دوازده سال رئيس دستگاه امنيتى - جاسوسى لبنان بوده، همچنان يكى از بازيگران مهم پشت صحنه سياسى اين كشور است. این سرلشکر بازنشسته که هم روابط نزديكى با حزب‌الله دارد و هم ارتباطات گرم ديپلماتيك و ديرينه با غرب، در یک گفت و گوی ویژه با نفیسه کوهنورد می‌گوید که نه ایران علاقه‌ای به جنگ اسرائیل و حزب‌الله دارد و نه آمریکا: «آمریکایی‌ها خیلی خوب واقفند که اگر اسرائیل جنگی را علیه لبنان راه بیندازد، ایران هم ... با نیروهای خود و همراه با گروه‌های نیابتی‌اش در منطقه مداخله می‌کند. این منجر به یک جنگ منطقه‌ای می‌شود که با منافع ایالات متحده منافات دارد». او می گوید: « ایرانی‌ها تلاش می‌کردند تنش‌ها را با اسرائیل کاهش بدهند، چون نمی‌خواستند درگیری‌ها به منطقه کشیده شود». این مقام پیشین امنیتی همچنین نبود یک ارتش منسجم در لبنان را عامل وجود وادامه کار گروه‌های مسلح می‌داند: « اگر ما یک ارتش داشته باشیم که بتواند از کشور دفاع کند، به حزب‌الله یا دیگران نیازی نداریم که ازما دفاع کنند». سرلشكر عباس ابراهیم این هفته در گفت و گوی ویژه.

ترس، نگرانی، سوگ و عصبانیت این روزها، بعد از حمله غافلگیرکننده اخیر حماس به اسرائیل، اراده دولت فعلی آن کشور برای نابودی این گروه فلسطینی را بسیار قوی‌تر کرده و حتی مخالفین آن دولت در مورد برخورد با حماس با آن هم‌نظرند. در این میان بخشهایی ازغزه با خاک یکسان شده و صدها فلسطینی از جمله بسیاری از کودکان، حتی در حال فرار کشته شده‌اند. ایهود باراک، نخست وزیر پیشین اسرائیل که از مخالفان نخست‌وزیر فعلی است در گفت و گو با استیون سکر از برنامه هاردتاک بخش جهانی بی بی سی می‌گوید که با همه اینها حمله زمینی اسرائیل با محدودیت روبروست:‌ «محدودیت مهم این عملیات یکی، تبعیت از قوانین بین‌المللی، دیگری مسئله گروگانها و سوم این است که وقتی غزه را گرفتیم چه کنیم». ترجمه گفت و گوی استیون سکر با ایهود باراک در قالب یک گفت و گوی ویژه در بی بی سی.

گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور آزادی بیان گزارشی به دبیر کل و مجمع آن سازمان ارائه کرد که به موضوع نادری اختصاص یافته بود: دروغ‌رسانی جنسیتی که بویژه زنان و اقلیتهای جنسی و جنسیتی را هدف می گیرد. آیرین خان در گزارشش بطور ویژه به موضوع ایران و وضعیت روزنامه نگاران زن در بی بی سی فارسی هم پرداخته. خانم خان می‌گوید: «دروغ‌رسانی جنسیتی استفاده از اطلاعات نادرست برای آسیب رساندن به زنها و اقلیت‌های جنسی و جنسیتی است. دروغ‌رسانی جنسیتی صرفا به معنی انتشار اخبار کذب نیست، بلکه به معنی پخش کردن شایعات و اطلاعات نادرست جنسی و هدفمند و زن‌ستیزانه هم هست». داریوش رجبیان در گفت و گوی ویژه این هفته با آیرین خان در باره این گزارش و همچنین تهدید‌ و آزار و اذیت در فضای مجازی، نقش دولت‌ها و وظایف آنها صحبت کرده است.

از حدود دو هفته پیش که جنگجویان حماس به خاک اسرائیل رسوخ و شمار زیادی از ساکنان آن کشور را به قتل رساندند، بمب‌های اسرائیلی هزاران فلسطینی نوار غزه را کشته و آن منطقه را غرق ترس و وحشت کرده است. در حالیکه بسیاری در کنار اسرائیل حماس را مسئول این درگیری و کشت و کشتار می دانند، حسام زملط، نماینده دولت خودگردان فلسطینی دربریتانیا در گفت و گو با استیون سکر، از بخش هاردتاک بی بی سی می‌گوید، نباید تنها بر حمله حماس در هفتم اکتبر متمرکز بود بلکه ریشه این درگیری‌ها را باید در تاریخ جستجو کرد:‌ « قطب نمای اخلاقی شما باید از 1917، را ببیند، صد و هفت سال قبل...وقتی این کشور، بریتانیا، اعلامیه بالفور رو صادر کرد وحق ملت داشتن و کشورداشتن را از ما گرفت. ما را تبدیل کردند به یک اقلیت غیریهودی در کشور و خاک خودمان». گفت و گوی استیون ساکر با حسام زملط در این برنامه گفت و گوی ویژه.

یووال نوح هراری، مهمان این گفت و گوی ویژه، یکی از اندیشمندان بنام جهان حاضر و نویسنده معروف کتاب پرفروش انسان خردمند و ۲۱ درس برای قرن ۲۱و شماری دیگر از کتابهای تاریخی با نگرش فلسفی است. او حمله اخیر حماس را با باورهای مذهبیون تندرو مرتبط می‌داند: " باور آنها (مذهبیون تندرو) برزندگی پس از مرگ متمرکز است. آنها حاضرند این جهان را به آتش بکشند و مسبب رنج میلیون‌ها نفر بشوند تا به خوشبختی ابدی پس از مرگ برسند". این فیلسوف اسرائیلی که از منتقدان سیاست‌های نتانیاهو، نخست‌وزیر آن کشور است، در گفت و گو با فرناز قاضی‌زاده می گوید: " خیلی دلم می‌خواست که نتانیاهو درباره شکافی که در جامعه اسرائیل ایجاد کرد و ما را در معرض این حمله قرار داد، مسئولیت می پذیرفت". یووال نوح هراری این هفته در بی بی سی فارسی

یووال نوح هراری، یک دهه پس از انتشار کتاب پرفروش انسان خردمند که شرح خوشبینانه‌ای درباره غلبه انسان بر زمین و شکل دادن قصه‌ها و اهداف مشترک با همکاری یکدیگر بود، نسبت به آینده هشدار می دهد:«من فکر می‌کنم که توانایی ما برای همکاری و باور به قصه های مشترک... در حال فروپاشی است. من این را در کشور خودم اسرائیل هم می بینم که در آستانه یک بحران قانون اساسی و شاید هم جنگ داخلی قرار دارد». این مورخ اسرائیلی در گفت و گویی که پیش از جنگ اخیر حماس و اسرائیل با استیون سکر از بخش جهانی بی بی سی داشته است، خطر دیگر برای تمدن انسانی را در گسترش استفاده از هوش مصنوعی می‌بیند:‌ «شاید هوش مصنوعی نخواهد ما را از بین ببرد، اما کنترل جهان را در دست بگیرد و تمدن ما را هک کند». ترجمه این گفت و گو این هفته در بی بی سی فارسی پخش می شود، با این یادآوری که هفته پیش هم مصاحبه ای با او در بخش فارسی بی بی سی ، در پی تحولات اخیر وجنگ در خاورمیانه انجام شد.

در حالیکه ابعاد فاجعه بار زلزله ویرانگر هرات در سایه جنگ اسرائیل و حماس از نظر افکار عمومی دنیا دور ماند، مردم ولایت هرات افغانستان به سوک هزاران قربانی این زلزله نشسته‌اند. طبق آمار سازمان‌های بین‌المللی حدود نود درصد قربانیان این زلزله زنان و کودکانی بودند، که به دلیل محدودیت‌ها باید در خانه‌ می‌ماندند. احمدالله متقی رئیس اطلاعات و فرهنگ طالبان در هرات در گفت و گو با ضیا شهریار اما می‌گوید این بخشی از فرهنگ افغانستان است: « طبعا به فرهنگ و کولتور افغانستان که ما بینیم، در روز همه مردم به پشت کار باشند ولی زنان و اشتوک‌ها (کودکان) به خانه می‌باشند، شاید تلفات زن و اشتوک‌ها زیاد باشد ولی ما آمار دقیق گفته نمی‌توانیم». حکومت طالبان در این زلزله چه کرده و کمک سازمانهای بین‌المللی این بار چگونه بود؟ سوال‌هایی از احمدالله متقی رئیس اطلاعات و فرهنگ ولایت هرات در گفت و گوی ویژه این هفته.

بسیاری نگرانند که بحران خاورمیانه به زودی، خطرناک‌تر و پرهزینه‌‌تر شود. نقطه کلیدی مرز اسرائیل و لبنان است. نگرانی از احتمال جنگ بین حزب‌الله واسرائیل است ، بویژه که این می‌تواند پای حامی اصلی حزب‌الله، ایران را به میان بکشد. عبدالله بوحبیب، وزیر خارجه لبنان، در گفت و گو با استیون سکر از بخش هاردتاک بی بی سی می‌گوید لبنان و حزب‌الله به دنبال جنگ نیستند واضافه می‌کند: "روراست باشیم، اسراییل دنبال شروع جنگ است". او که به تازگی دربیروت میزبان همتای ایرانی‌اش بوده می‌گوید با او در این زمینه گفت وگو داشته و از امیرعبدللهیان شنیده که ایران از حمله حماس مطلع نبوده اما می‌داند که حماس می‌تواند این جنگ را مدتها ادامه دهد. ترجمه این گفت و گو در بی بی سی فارسی.

مهمان این گفتگوی ویژۀ بی‌بی‌سی، در بدو کارهای هنری اش، در دهه سی شمسی همکار بی‌بی‌سی فارسی و بازیگر تئاترهای لندن بود. سپس به تهران برگشت و برخی می گویند که او نخستین ویراستار فارسی بود. در انتشارات آمریکایی فرانکلین که در تهران شعبه‌ای داشت به کار مشغول شد. او کارگردان فیلم‌های مستند و داستانی به زبان‌های فارسی و انگلیسی بود و مترجم هم بوده و هست. منوچهر انور در نود وپنج سالگی ساکن پاریس فرانسه است و در گفت وگویی با داریوش رجبیان، عمر پربار فرهنگی ، هنری اش را مرور کرده.

موسی ابومرزوق، یکی از اعضای ارشد حماس است، که بین سالهای ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۴ میلادی ، معاون سیاسی حماس بود و اسماعیل هنیه جانشین او شد. امریکا و بریتانیا، بخش سیاسی حماس به همراه بخش شبه نظامی که گردان‌های قسام نامیده می شود را گروه تروریستی می دانند. او در گفت وگویی با فراس کیلانی، گزارشگر ارشد بی بی سی عربی، درباره حمله هفتم اکتبر گردان‌های قسام به مناطق اسرائیلی‌نشین مجاور غزه توضیح داد. آقای ابومرزوق کشتارغیرنظامیان توسط این نیروها را نپذیرفت وگفت آنها با بمباران خود اسرائیل کشته شدند. درباره معاوضه گروگان‌ها هم گفت، ما نیازی نداریم آنها را نگه داریم، ولی باید آتش‌بس شود تا بتوانیم آنها را برگردانیم. درباره اینکه آیا پیش از حمله ، حماس درباره واکنش اسرائیل و صدماتی که به غزه می‌خورد فکر نکرده بود، گفت، فلسطینی‌ها، پیش از این حمله هم ، به خاطر محاصره طولانی مرده بودند.